انواع جنس قابلمه و هر نکته مهمی که باید در این باره بدانید
در این مطلب «درجه» به شما در انتخاب جنس قابلمه کمک می‌کنیم. هر جنس قابلمه مزایا و معایب خاص خودش را دارد. در ادامه، ویژگی‌های انواع مختلف قابلمه را به تفکیک توضیح می‌دهیم. تا انتها با ما همراه باشید که نکات جالب‌توجهی برایتان داریم.
استیل ضدزنگ؛ کارا و بادوام
مزایا
- استیل بگیر (استیلی که مغناطیسی است و جذب آهن‌ربا می‌شود) روی اجاق‌های القایی هم قابل‌استفاده است.
- ظروف پخت‌وپز استیل، خصوصا استیل 18/10 (نسبت کروم به نیکلِ ترکیب‌شده با استیل؛ ۱۸ به درصد کروم و ۱۰ به درصد نیکل اشاره دارد)، بسیار بادوام‌اند. استیل در برابر زنگ و خوردگی جنس مقاومی است. در برابر خش و غُرشدگی هم همین‌طور.
مشاهده عکس و قیمت قابلمههای استیل 18/10
- استیل ضدزنگ با غذاهای اسیدی یا قلیایی واکنش نمی‌دهد. این جنس قابلمه ها برای پخت هر نوع غذایی قابل‌استفاده‌اند و روی رنگ و طعم غذا اثر نمی‌کنند.
- از قابلیت شست‌وشو در ماشین ظرفشویی برخوردارند. اما شست‌وشوی دستی برای افزایش طول عمر و حفظ درخشندگی این جنس قابلمه بهتر است.
- درون فر هم قابل‌استفاده‌اند (البته برای هر جنس قابلمه مواردی از قبیل قابلیت استفاده در فر یا شست‌وشو در ماشین ظرفشویی را باید در دستورالعمل تولیدکننده هم چک کنید.)
پرفروش‌ترین قابلمههای استیل را ببینید
معایب
- استیل به‌تنهایی رسانندگی گرمایی ضعیفی دارد. به همین دلیل پیشنهاد می‌کنیم برای خرید ظروف پخت‌وپز استیل دنبال مدلی باشید که با مس یا آلومینیوم ترکیب شده باشد. برای تقویت رسانندگی گرماییِ ظروف استیل معمولا ساختارشان را چندلایه می‌سازند و در لایه میانی از فلزی مثل مس یا آلومینیوم یا هر فلز دیگری که رسانندگی گرمایی بهتری از استیل داشته باشد استفاده می‌کنند. استفاده از مس در مقایسه با آلومینیوم قیمت ظروف استیل را بالاتر می‌برد. اما ظروف استیلی که با مس تقویت می‌شوند نسبت به تغییرات دما واکنش‌پذیری سریع‌تری دارند.
- قابلمههای استیل بیشتر برای پخت غذاهای آب‌دار مناسب‌اند. مگر اینکه کفی ضخیم چندلایه داشته باشند که زود ته نگیرند.
- سطح ظروف استیل باوجود مقاومت بالا ممکن است به‌مرور براثر استفاده و نگهداری نادرست (حرارت خیلی زیاد، استفاده از کفگیر و ملاقه فلزی، شست‌وشو با اسکاچ زبر و شویندههای ساینده) صدمه ببیند. در این صورت احتمال دارد نیکل موجود در ترکیبات استیل به غذا راه پیدا کند. قابل‌توجه کسانی که آلرژی شدید یا حساسیت به نیکل دارند. اگر چنین مشکلی دارید، قابلمههای چدن یا تماما سرامیک برایتان بهترند.
چدن؛ کلاسیک سنگین‌وزن
چدن جنس فوق‌العاده بادوامی است. ظروف پخت‌وپز چدنی، اگرچه دیر داغ می‌شوند، از لحاظ حفظ گرما محشرند و می‌توانند غذا را پس از پایان پخت تا مدت طولانی‌تری گرم نگه دارند. اما چدن جنس سنگین‌وزنی است. غذا هم که داخلش باشد سنگین‌تر می‌شود. نکته ریز دیگر اینکه چدن به اندازه مس و آلومینیوم در توزیع یکنواخت گرما خوب نیست.
ظروف پخت‌وپز چدنی بر دو نوع‌اند:
تصاویر انواع قابلمههای چدنی شیک + لیست قیمت
چدن لعاب‌کاری‌شده
مزایا
- چدن لعاب‌کاری‌شده با غذاهای اسیدی یا قلیایی واکنش نمی‌دهد. پس از این جنس قابلمه ها می‌توانید برای تهیه غذاهای گوجه‌ای یا آب‌لیمودار هم استفاده کنید.
- می‌توانند قابل‌شست‌وشو در ماشین ظرفشویی باشند. اما بهتر است این کار را نکنید. شست‌وشوی مکرر در ماشین ظرفشویی چه‌بسا پوشش لعابی این ظروف را از بین ببرد.
- در فر هم قابل‌استفاده‌اند. (اگر متعلقات پلاستیکی نداشته باشند که در فر ذوب شود؛ مثلا دستگیره پلاستیکی)
- نگهداری قابلمههای چدنی لعاب‌کاری‌شده بسیار راحت‌تر است. چون لعاب این ظروف خودبه‌خود مانع ایجاد زنگ‌زدگی می‌شود. اما چدن بدون لعاب را برای جلوگیری از زنگ‌زدگی باید روغن‌کاری کنید.
- در مقایسه با ظروف چدنی بدون لعاب تنوع رنگی بیشتری دارند. در مدل‌های متنوع‌تری هم پیدا می‌شوند.
معایب
- از انواع بدون لعاب گران‌ترند.
- خیلی نچسب نیستند.
[related]8630[/related]
چدن بدون لعاب
مزایا
- روی حرارت خیلی زیاد هم قابل‌استفاده‌اند.
- اگر خوب سیزنینگ‌شان کنید، تقریبا نچسب می‌شوند. سیزِنینگ به این معنی است که سطح داخلی ظرف باید روغن‌کاری و در دمای بالا حرارت داده شود.
پرفروش‌ترین قابلمههای چدنی را ببینید
معایب
- چدن بدون لعاب با غذاهای اسیدی یا قلیایی واکنش می‌دهد و می‌تواند طعم و رنگ غذا را تغییر دهد.
- نگهداری این ظروف زحمت نسبتا زیادی دارد. هرازچندگاهی نیاز به سیزِنینگ دارند تا هم تقریبا نچسب شوند و هم زنگ نزنند. انجام درست فرایند سیزِنینگ ریزه‌کاری‌هایی دارد که در این مطلب نمی‌گنجند. همین‌قدر بگوییم که چدن لعاب‌کاری‌شده نیازی به سیزِنینگ ندارد.
- برای شست‌وشو در ماشین ظرفشویی مناسب نیستند. در شست‌وشوی دستی هم باید دقت داشته باشید که استفاده از اسکاچ زبر و شویندههای قوی سیزنینگ‌شان را از بین می‌برد. درضمن پس از هر بار شست‌وشو باید کاملا خشک شوند. وگرنه زنگ می‌زنند.
- این جنس ظروف، خصوصا در تماس با مواد غذایی اسیدی، مقداری نشت آهن خواهند داشت. بنابراین شاید در برخی افراد موجب شوند که بیش از نیاز روزانه بدن‌شان آهن دریافت کنند. مبتلایان به هِموکروماتوز چون جذب آهن بدن‌شان زیاد است باید در خصوص استفاده از ظروف چدنی محتاط‌تر باشند.
مس؛ زیبنده و تماشایی
مزایا
- رسانندگی گرمایی مس حرف ندارد. ظروف پخت‌وپز مسی نسبت به تغییرات دما خیلی سریع واکنش می‌دهند و درجه حرارت‌شان با کم یا زیاد کردن شعله زود هماهنگ می‌شود. این قابلیت به توزیع یکنواخت‌تر گرما و پخت بهتر پخت هم کمک می‌کند.
- چون مس رسانندگی گرمایی بالایی دارد، نیازی نیست برای داغ‌شدن ظرف‌تان قبل از شروع آشپزی معطل شوید.
- ظروف مسی درصورت نگهداری مناسب دوام خوبی خواهند داشت. زیبایی‌شان هم که تعریفی است. اما اگر سراغ ظروف پخت‌وپز مسی رفتید، پیشنهاد می‌کنیم نوع ضخیم‌شان را بخرید. انواع با ضخامت ۱٫۱۶ تا ۱٫۸ اینچی دوام بهتری دارند. اما ظروف مسی نازک زود غُر می‌شوند.
- معمولا با دسته استیل عرضه می‌شوند که در این صورت درون فر هم قابل‌استفاده‌اند.
معایب
- مس فلز گرانی است. یعنی که از ظروف مسی انتظار قیمت ارزان نداشته باشید.
- روی اجاق‌های القایی قابل‌استفاده نیستند.
- برای حفظ درخشندگی هرازچندگاهی نیاز به پولیش‌کاری دارند.
- مس جزو فلزات واکنش‌پذیر است و روی طعم و رنگ غذا اثر می‌کند. به همین دلیل ظروف پخت‌وپز مسی را با لایه‌ای قلع یا استیل ضدزنگ روکش می‌کنند تا مواد غذایی به‌طور مستقیم در تماس با مس نباشند. منتها روکش قلع به‌مرور از بین می‌رود. بنابراین ظروف مسی باید هر چند وقت یک بار مجددا قلع‌اندود شوند. این درحالی است که روکش استیل دوام بیشتری دارد. اما قیمت را هم بالا می‌برد. البته استیل اندکی از رسانندگی گرمایی مس می‌کاهد.
- تماس مستقیم مس با اسیدی‌جات سبب نشت این ماده معدنی به مواد غذایی می‌شود. اگرچه مقداری مس برای نیاز روزانه بدن لازم است، اما اگر دریافت مس از نیاز بدن‌مان بیشتر باشد، مس اضافی در طولانی‌مدت در کبد رسوب می‌کند و اختلالاتی در برخی کارکردهای بدن بروز خواهد کرد. ازاین‌رو استفاده از ظروف مسیِ بدون روکش برای پخت‌وپز می‌تواند خطرناک باشد. روکش خش‌برداشته و ساییده‌شده هم قابل‌قبول نیست. ازاین‌رو به‌دلیل احتمال ورود بیش از حد مس به غذا باید در استفاده از ظروف مسی محتاط بود.
- مبتلایان به بیماری ویلسون نباید از ظروف مسی استفاده کنند. این بیماری نوعی اختلال وراثتی نادر است که موجب اشکال در متابولیسم مس و درنتیجه رسوب مس در اندام‌ها می‌شود.
سرامیک؛ شیک و مطمئن
مزایا
- ظروف پخت‌وپز سرامیکی از ظاهر خوبی برخوردارند.
- سرامیک خیلی آهسته گرم می‌شود و درنتیجه برای آرام‌پزی جنس مناسبی است.
- سرامیک جزو سطوح غیرواکنشی است و بنابراین با مواد غذایی اسیدی یا قلیایی واکنش نمی‌دهد.
- دقت داشته باشید که ظروف دارای پوشش سرامیک با ظروف تماما سرامیکی فرق دارند. ظروف دارای پوشش سرامیک تنها با لایه‌ای از سرامیک پوشش داده شده‌اند. درحالی‌که بدنه‌شان در اصل از جنس فلزاتی نظیر آلومینیوم یا استیل است. اما ظروف تماما سرامیکی به‌کل از سرامیک ساخته شده‌اند و در صورتی که باکیفیت باشند، احتمال خش‌برداشتن و پوسته‌شدن لعاب‌شان کمتر است.
قیمت قابلمههای سرامیکی را ببینید
معایب
- شکننده‌اند.
- چندان ارزان نیستند.
- ظروف پخت‌وپز سرامیکی چنانچه با مواد حاوی فلزات سنگین یا پوشش‌های شیمیایی سمی لعاب داده شده باشند، برای سلامتی مضرند. تولیدکننده ممکن است از لعاب حاوی کادمیوم یا سرب استفاده کرده باشد. اما در انواع باکیفیت از مواد مطمئن‌تری استفاده می‌شود. خود روند تولید هم مهم است. چنانچه ظروف سرامیکی در کوره به‌اندازه و تحت دمای کافی پخت نشوند، درصورت وجود لعاب سربی خطر نشت سرب محتمل است.
آلومینیوم؛ ارزان و سبک
آلومینیوم خام فلز شدیدا نرم و واکنش‌پذیری است و با مواد غذایی اسیدی، قلیایی و سولفوری واکنش می‌دهد. اگر در آلومینیوم خام غذا بپزید، مواد غذایی به‌دلیل واکنش‌پذیری بالای آلومینیوم تغییر رنگ می‌دهند و طعم تلخی پیدا می‌کنند.
ازاین‌رو ظروف پخت‌وپز آلومینیومی را طی تولید اصطلاحا آنودایز می‌کنند تا دیگر واکنش‌پذیر نباشند. آلومینیوم طی فرایندآنودایزِیشِن در محلولی اسیدی و تحت جریان الکتریکی قرار می‌گیرد. درنتیجه این فرایند پوششی محافظ روی سطح آلومینیوم به وجود می‌آید که مقاومت ظروف آلومینیومی را بالا می‌برد. ظروف آلومینیومی با پوشش نچسب یا روکش استیل هم داریم.
پرفروش‌ترین قابلمههای آلومینیومی را ببینید
شاید برایتان سؤال پیش آمده باشد که فرق ظروف آلومینیومی با رویی یا همان روحی در چیست؟ در منابع مختلفی ازجمله در صفحه اجتماعی یک پژوهشگر خوراک دیدیم اشاره شده است که این ظروف برخلاف تصور عموم درواقع از جنس آلومینیوم‌اند.
مزایا
- آلومینیوم رسانندگی گرمایی فوق‌العاده بالایی دارد. اما باز هم مس در رسانندگی گرمایی از آلومینیوم سرتر است.
- آلومینیوم جنس نسبتا سبکی برای ساخت ظروف پخت‌وپز و جنس قابلمه است.
- ظروف پخت‌وپز آلومینیومی درون فر هم قابل‌استفاده‌اند. البته به‌شرط داشتن دسته نسوز.
معایب
- ظروف پخت‌وپز آلومینیومیِ آنودایزشده معمولا روی اجاق‌های القایی قابل‌استفاده نیستند. مگر اینکه بدنه استیل داشته باشند.
- این جنس قابلمه ها قابل‌شست‌وشو در ماشین ظرفشویی نیستند و باید دستی شسته شوند.
- درصورت استفاده از کفگیر و ملاقه فلزی خش می‌افتند و محتوای فلزی ظرف به درون مواد غذایی راه پیدا می‌کند که اتفاق خوبی برای سلامتی نیست. به همین دلیل برخی کارشناسان تغذیه استفاده از این جنس ظروف را به‌دلیل احتمال ورود آلومینیوم به غذا چندان توصیه نمی‌کنند.
نچسب؛ رژیمی‌پسند اما کم‌دوام
ظروف پخت‌وپز نچسب می‌توانند از جنس آلومینیوم آنودایزشده باشند که در این صورت سبک و نسبتا ارزان خواهند بود اما بدنه این ظروف در انواع گران‌تر معمولا از استیل یا مس ساخته می‌شود. حتما می‌پرسید که پس فرق ظروف نچسب با قابلمههای برای مثال استیل در چیست؟ تنها تفاوت‌شان این است که با ترکیبات نچسب مثل تفلون یا سرامیک پوشش داده شده‌اند. اگر دغدغه‌های محیط‌زیستی دارید، سرامیک انتخاب محیط‌زیست‌دوستانه‌تری است.
محبوب‌ترین قابلمه های نچسب را ببینید
مزایا
- ظروف پخت‌وپز نچسب برای آشپزی با روغن کم بسیار مناسب‌اند. برخی برندها ادعا می‌کنند که این ظروف حتی بدون قطره‌ای روغن هم قابل‌استفاده‌اند. اما برای افزایش طول عمر ظروف نچسب بهتر است که حداقل با اندکی روغن چرب شوند.
- به‌راحتی تمیز می‌شوند. اما نباید از سطوح زبر و مواد شوینده ساینده برای تمیزکردن‌شان استفاده کنید. ازآنجاکه چسبنده نیستند، اصلا نیازی هم به شست‌وشوی سخت نیست.
- برخی ظروف نچسب درون فر هم قابل‌استفاده‌اند. اما باید حداکثر دمای قابل‌تحمل‌‌شان را روی جعبه محصول چک کنید.
معایب
- پوشش نچسب این ظروف به‌مرور خش برمی‌دارد و پوسته‌پوسته می‌شود. بنابراین در ظروف نچسب به‌هیچ‌وجه از کفگیر و ملاقه فلزی استفاده نکنید.
- این جنس قابلمه یا تابه برای آشپزی با حرارت بالا مناسب نیست. ظروف نچسب با پوشش تفلون تحت دمای خیلی زیاد از خودشان ذرات و گازهای سمی آزاد می‌کنند. درمورد ظروف نچسب با پوشش سرامیکی هم باید دقت داشته باشید که دمای خیلی زیاد می‌تواند خاصیت نچسب‌بودن‌شان را از بین ببرد.
- ظروف نچسب عمر نسبتا کوتاهی دارند. البته به کیفیت مواد اولیه و نحوه نگهداری هم بستگی دارد.
گرانیت؛ محکم و سنگ‌نما
آن‌طور که در منابع آنلاین برخوردیم، ظروف پخت‌وپز گرانیتی ربطی به سنگ گرانیت ندارند. بدنه این ظروف گویا در اصل فلزی است. اما لعابی که برای روکش‌کردن‌شان استفاده می‌شود به ویژگی‌های ظاهری گرانیت شباهت دارد و به همین دلیل به‌اسم گرانیت معروف‌اند.
مزایا
- جزو سطوح غیرواکنشی محسوب می‌شوند و درنتیجه برای پخت طیف گسترده‌تری از مواد غذایی کاربرد دارند.
- از ظروف پخت‌وپز چدنی سبک‌ترند.
- به‌راحتی تمیز می‌شوند.
مشاهده پرفروش‌ترین قابلمههای گرانیتی + قیمت
معایب
- پوشش ظروف گرانیتی در مواردی ممکن است حاوی فلزات سنگین باشد. بنابراین ترجیحا از برندهای متعبر خرید کنید. کیفیت مواد اولیه نقش بسزایی در سلامت ظروف پخت‌وپز دارد.
- در استفاده از این ظروف باید مواظب بود که خط‌وخش نیفتند و لعاب‌شان ساییده نشود.
- معمولا به‌عنوان ظروف نچسب تبلیغ می شوند. اما گاهی از این بابت عملکرد چندان رضایت‌بخشی ندارند.
جمع‌بندی در مورد انواع جنس قابلمه
در این مطلب ویژگی‌های چند جنس قابلمه را خدمت‌تان معرفی کردیم. دیدید که هر جنس قابلمه ای مزایا و معایب خاص خودش را دارد و هیچ جنسی از همه لحاظ عالی نیست. اما به‌طور کلی استیل از لحاظ سلامتی برای استفاده روزمره جنس نسبتا مطمئن‌تری است. ظروفی که با مواد غذایی اسیدی یا قلیایی واکنش نمی‌دهند طبیعتا برای پخت انواع بیشتری از غذاها کاربرد خواهند داشت. ظروف دارای سطوح واکنش‌پذیر برای پخت هر نوع غذایی مناسب نیستند. استفاده و نگهداری از ظروف دارای سطوح لعاب‌کاری‌شده و روکش‌دار هم به مراقبت زیادی احتیاج دارد. شدیدا توصیه می‌کنیم برای هر جنس قابلمه ای حتما دستورالعمل تولیدکننده را برای استفاده و نگهداری از ظرف خریداری‌شده بادقت مطالعه کنید. ببینید ظرفی که خریده‌اید آیا از سوی تولیدکننده قابل‌استفاده در فر ذکر شده است یا نه. توجه به حداکثر دمای قابل‌تحمل و نکات شست‌وشو هم یادتان بماند. امیدواریم با این مطلب توانسته باشیم حداقل به پاره‌ای از ابهامات‌تان در خصوص تفاوت جنس‌های مختلف ظروف پخت‌وپز پاسخ داده باشیم. خرید انواع قابلمه با تخفیف شگفت‌انگیز امروز [see_also]8293[/see_also]
