تفاوت مصرف عسل با شکر و یک نکته مهم که باید قبل از خرید عسل بدانید
امروز در «درجه» از تفاوت اثر مصرف عسل و قند و شکر برایتان می‌گوییم مهم‌تر اینکه؛ چند کلمه‌ای هم در باب خرید عسل با شما حرف داریم. پس با ما همراه باشید.
شکر که حتما می‌دانید به سم سفید معروف است. اما آیا جایگزین سالم‌تری برای قند و شکر می‌شناسید؟ عسل؟ عسل هم درست مثل شکر خاصیت شیرین‌کنندگی دارد. اما این دو از لحاظ مزه، بافت و ارزش تغذیه‌ای باهم متفاوت‌اند. درکل عسل به‌عنوان جایگزین سالم‌تری برای شکر بین ما مردم جا افتاده است.
علتش هم به خواص بلندبالای عسل برای سلامتی برمی‌گردد. منتها اغلب‌مان به‌هوای سالم‌تر بودن عسل و غافل از اینکه قند و کالری بالایی دارد هیچ محدودیتی در مصرف این ماده شیرین قائل نمی‌شویم. اما برای اینکه پیش از خرید عسل درک درستی از مصرف آن پیدا کنیم؛
بیایید اول با مروری بر ترکیبات اصلی عسل و شکر شروع کنیم:
گلوکز و فروکتوز؛ ترکیبات اصلی عسل و شکر
عسل و شکر در اصل جزو کربوهیدرات‌‌ها محسوب می‌شوند و از ترکیب دو نوع قند شامل گلوکز و فروکتوز تشکیل شده‌اند. گلوکز و فروکتوز هر دو به سرعت در بدن تجزیه می‌شوند و می‌توانند به افزایش ناگهانی و شدید قند خون بینجامند. به‌اضافه اینکه درصورت مصرف بیش‌ازحد چاق‌کننده هم خواهند بود.
اما نسبت گلوکز به فروکتوز در عسل و شکر باهم متفاوت است:
[table id=89 /]
مابقی عسل حاوی آب، گرده و پاره‌ای مواد معدنی نظیر منیزیم و پتاسیم است. به‌نظر می‌رسد که برخی فواید عسل برای سلامتی از همین ترکیبات اضافه ناشی می‌شوند.
اما نمایه قندخونی شکر در مقایسه با عسل بالاتر است. به نمایه قندخونی (GI) شاخص گلیسمی هم گفته می‌شود و معیاری است که نشان می‌دهد هر ماده غذایی قند خون را چقدر سریع بالا می‌برد. شکر به‌دلیل وجود فروکتوز بیشتر و فقدان مواد معدنی موجود در عسل نمایه قندخونی بالاتری دارد.
در ادامه جنبه‌های مثبت و منفی عسل و شکر را برایتان روشن‌تر می‌کنیم و سپس خواهیم دید که بالاخره فواید کدام‌شان بر معایب دیگری می‌چربد.
خرید عسل؛ جنبه‌های مثبت و منفی
پایه اصلی عسل قند (گلوکز و فروکتوز) و آب است. در عسل مقادیری ریزمغذی شامل آنزیم‌ها، اسیدهای آمینه، ویتامین‌های گروه B، ویتامین C، مواد معدنی و آنتی‌اکسیدان‌ها هم یافت می‌شود. اما برای برآورد دقیق ارزش تغذیه‌ای عسل باید دید که حاصل شهد چه گلی و چقدر فرآوری‌شده است.
عسل‌ها برحسب اینکه از شهد چه گلی حاصل شده باشند به انواع مختلفی تقسیم می‌شوند. درمجموع بیش از ۳۰۰ نوع عسل مختلف در جهان داریم که باوجود تفاوت رنگ و مزه تقریبا همگی کالری و کربوهیدرات بالایی دارند. به این معنی که عسل از هر نوعی می‌تواند موجب افزایش قند خون شود.
جنبه‌های مثبت
عسل فروکتوز بیشتری نسبت به گلوکز دارد. فروکتوز از گلوکز شیرین‌تر است. پس یعنی با مقدار کمی عسل می‌توانیم شیرینی مطلوبی در دهان حس کنیم. درضمن عسل به‌دلیل وجود مقادیری ویتامین و مواد معدنی ارزش تغذیه‌ای بالاتری در مقایسه با شکر دارد. عسل خام هم که احتمال می‌رود در بهبود حساسیت‌های آلرژیک مؤثر باشد. برخی دیگر از خواص عسل برای سلامتی عبارت‌اند از:
- عسل به‌دلیل برخورداری از خواص ضدمیکروبی می‌تواند به نابودی عوامل بیماری‌زا کمک کند؛
- عسل درصورتی‌که در قالب ژل به‌عنوان مرهم استفاده شود، گاهی در کمک به بهبود زخم و سوختگی‌های جزئی مؤثر خواهد بود؛
- عسل می‌تواند در مواردی موجب تسکین سرفه و گلودرد شود.
درکل عسل به‌نسبت شکر تحت فرآوری کمتری قرار می‌گیرد و معمولا فقط پاستوریزه می‌شود.
جنبه‌های منفی
کالری عسل از شکر کمی بیشتر است. گفتیم که ارزش تغذیه‌ای انواع مختلف عسل می‌تواند متفاوت باشد. اما به‌طورکلی هر قاشق غذاخوری عسل (معادل ۲۱ گرم) معمولا حاوی ۶۴ کالری است. درحالی‌که با مصرف همین مقدار شکر ۴۹ کالری دریافت می‌کنیم.
البته به‌دلیل شیرینی بیشتر عسل احتمالا برای شیرین‌کردن به عسل کمتری احتیاج خواهیم داشت تا شکر. قند بالای عسل هم خود مسئله‌ای است و خصوصا مبتلایان به دیابت و مقاومت انسولینی باید با احتیاط مصرف کنند. مصرف بیش‌ازحد عسل در افراد سالم نیز می‌تواند زمینه‌ساز افزایش وزن، دیابت نوع ۲ و بیماری‌های قلبی شود.
بنابراین حتی در خرید عسل و مصرف آن هم بااینکه می‌تواند برای سلامتی مفید باشد نباید زیاده‌روی کنیم.
شکر؛ جنبه‌های مثبت و منفی
ترکیبات اصلی شکر گلوکز و فروکتوز است که از پیوندشان باهم ساکارز تشکیل می‌شود. شکر از نیشکر یا چغندر قند به‌دست می‌آید و برای اینکه به محصولی قابل‌مصرف تبدیل شود به فرآوری بالایی نیاز دارد. درکل در شکر هیچ ویتامین یا ماده غذایی افزوده‌‌شده‌ای یافت نمی‌شود.
پرمصرف‌ترین انواع شکر عبارت‌اند از شکر سفید، شکر قهوه‌ای و شکر خام. شکر قهوه‌ای از ترکیب شکر سفید با مِلاس یا شیره قند حاصل می‌شود و چه‌بسا حامل مقادیر اندکی از برخی مواد مغذی باشد. شکر خام از شکر سفید کمتر تصفیه‌شده است. اما ازلحاظ ارزش تغذیه‌ای فرقی با شکر سفید نمی‌کند.
جنبه‌های مثبت
همان طور که پیشتر اشاره کردیم شکر در مقایسه با عسل کالری کمتری دارد. از لحاظ قیمت هم شکر فرآورده به‌مراتب ارزان‌تری است و ماندگاری طولانی‌تری دارد. اما شکر از لحاظ سلامتی فایده‌ای برای بدن ندارد. بلکه در مطالعات مختلفی از شکر به‌عنوان عامل افزایش‌دهنده خطر ابتلا به بیماری‌های مزمن یاد شده است.
جنبه‌های منفی
مصرف بیش‌ازحد شکر عامل افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی و دیابت نوع ۲ است. متأسفانه شکر در ترکیبات بسیاری از مواد غذایی فرآوری‌شده یافت می‌شود. بنابراین اگر عادت به مطالعه برچسب مواد غذایی نداشته باشید، به‌راحتی ممکن است در مصرف شکر زیاده‌روی کنید و در معرض افزایش وزن و چاقی قرار بگیرید. مبتلایان به دیابت هم که نیازی به گفتن نیست چقدر باید در مصرف قند و شکر محتاط باشند. این را هم بدانید که هضم شکر برای بدن به‌نسبت عسل سخت‌تر است. چراکه شکر حاوی آنزیم نیست.
بالاخره عسل یا شکر؟
تا اینجا حتما متوجه قند و کالری بالای عسل شدید. اما باز عسل از شکر تصفیه‌شده که ارزش غذایی ناچیزی دارد بهتر است. فقط فراموش نکنید که خرید عسل و مصرف بیش‌ازحد آن هم می‌تواند زیان‌آور باشد. ضمنا درمورد عسل جالب است بدانید که انواع خام (طبیعی‌ترین نوع عسل) از آنزیم‌ها و آنتی‌اکسیدان‌های بیشتری برخوردارند. عسل خام برعکس عسل معمولی پاستوریزه و تصفیه‌شده یا به‌عبارتی فرآوری‌شده نیست و خواص طبیعی بیشتری دارد. در تولید عسل معمولی ممکن است برای کاهش هزینه‌ها از شیره و شربت‌های قندی و ترکیبات اضافه‌ای استفاده شود که از خواص عسل برای سلامتی می‌کاهند.
درکل اگر به دیابت، بیماری قلبی، اضافه‌وزن یا هر مشکل دیگری مبتلا هستید که نیاز به احتیاط‌های تغذیه‌ای دارد، پیشنهاد می‌کنیم درمورد خرید عسل از پزشک معالج‌تان مشورت بگیرید.
- توجه: خوراندن عسل به کودکان زیر یک سال به‌دلیل احتمال ایجاد بیماری بوتولیسم ممنوع است.
نکاتی که باید قبل از خرید عسل بدانید
تنها درصورتی از خواص عسل برای سلامتی بهره‌مند خواهیم شد که به دام عسل‌های تقلبی نیفتیم. کافی است راهکارهای تشخیص عسل اصل از تقلبی را در گوگل جست‌وجو کنید تا با انواع‌واقسام توصیه‌ها آشنا شوید. اما واقعیت این است که تشخیص عسل اصل از تقلبی بدون امکانات آزمایشگاهی کار راحتی نیست. کسی که تبحر و تجربه کافی در شناخت عسل داشته باشد، شاید بتواند از روی ویژگی‌های ظاهری هم به مرغوبیت عسل پی ببرد. اما قضاوت درست مرغوبیت عسل از روی ویژگی‌های ظاهری برای ما مصرف‌کنندگان بی‌تجربه به‌راحتی ممکن نیست. اگر به‌قدر کافی کارکشته نباشید، نه‌تنها ممکن است عسل تقلبی را با اصل اشتباه بگیرید، بلکه حتی شاید به عسل‌های واقعا مرغوب هم شک کنید. حتما می‌پرسید پس چاره چیست؟ پیشنهاد می‌کنیم برای خرید عسل جز به فروشندگان معتبر مراجعه نکنید. ضمنا به یاد داشته باشید که خصوصا درمورد عسل نام و نشان برندهای مشهور لزوما تضمین‌کننده کیفیت محصول نیست. [see_also]6377[/see_also]
