هر آنچه پیش از خرید لامپ رشد گیاه باید بدانید

اگر در منزل گیاهانی دارید یا گلخانه سرپوشیده درست کرده‌اید و برای رشد آنها به نور کافی دسترسی ندارید، باید از لامپ رشد گیاه استفاده کنید. این مطلب به‌طور کامل و جامع نکات مهم در خرید لامپ رشد گیاه را در اختیارتان قرار می‌دهد.

انواع لامپ رشد گیاه

در اینجا به‌شکل خلاصه درباره انواع لامپ رشد گیاه توضیح خواهیم داد:

لامپ‌ رشد گیاه ال‌ای‌دی

همان طور که از نامش مشخص است در این لامپ‌ها از ال ای دی (دیودهای ساطع‌کننده نور) استفاده کرده‌اند. برخی از آنها به‌شکل لامپ پیچی هستند، برخی گیره‌ای و برخی دیگر از نوع رومیزی و گلخانه‌ای هستند. مدل‌های پیشرفته‌تر این نوع لامپ گیاه را می‌توان در درجات و طول‌موج‌های مختلف تنظیم کرد. برخی از این ال‌ای‌دی‌ها با فناوری هوشمند ساخته شده‌اند و با تلفن همراه همگام‌سازی می‌شوند.

لامپ رشته‌ای

این لامپ‌ها معمولا برای روشن‌کردن اتاق یا پرورش گل و گیاه آپارتمانی که به نور کمی نیاز دارند مانند سرخس و دراسنا مناسب‌اند.

فلورسنت

این لامپ‌ها برای گیاهانِ نیازمند به نور کم یا متوسط مانند بنفشه آفریقایی یا سبزیجات خانگی ایدئال هستند. معمولا به‌شکل لوله‌ای در اندازه‌های مختلف از جمله T5، T8و T12 عرضه می‌شوند.

هرچه این لامپ باریک‌تر باشد به‌دلیل مساحت کوچک‌تر روشن‌تر و کارآمدتر است. فلورسنت به‌اندازه ۷۵ درصد کمتر از لامپ رشته‌ای برق مصرف می‌کند. یک لامپ فلورسنت ۲۵ واتی به اندازه یک لامپ رشته‌ای ۱۰۰ واتی نور ساطع می‌کند ولی مصرف برق آن بسیار کمتر است.

نوع فشرده یا کامپکت این لامپ‌ها برای روشنایی گیاهان گوشت‌خوار و ارکیده‌های فالانوپسیس مناسب است.

هالیدها

برای مثال در منزل به نور ۱۰۰۰ واتی نیاز ندارید، بنابراین یک هالید کوچک‌تر یا سیستم فلورسنت T5 برایتان مناسب‌تر خواهد بود.

پرفروشترین لامپ‌های رشد گیاه را ببینید

نکات مهم در خرید لامپ رشد گیاه

عوامل زیادی وجود دارند که باید هنگام خرید لامپ رشد گیاه به آنها توجه کنید؛ بااین‌حال برخی از آنها بسیار مهم هستند. قبل از خرید ابتدا درباره موارد زیر تصمیم بگیرید:

۱. فضای گلخانه یا محل نگهداری گیاه

لامپ را باید باتوجه‌به فضایی که در اختیار دارید انتخاب کنید. دلیلش این است که باید مشخصی بین لامپ رشد گیاه و گیاهان شما وجود داشته باشد.

اگر گیاهان خیلی به منبع نور نزدیک باشند، به‌خوبی رشد نمی‌کنند و حتی ممکن است بسوزند. اگر هم در فاصله زیادی از منبع نور قرار گیرند، عملا وجود آن منبع بی‌فایده است.

بنابراین هرچه لامپ قوی‌تر باشد به فضای بزرگ‌تری نیاز دارید.

۲. گرمای تولیدی لامپ رشد گیاه

ption id="attachment_51080" align="alignnone" width="850"] لامپ ال ای دی کمترین گرما را از خودش ساطع می‌کند

خروجی گرمای لامپ‌های متفاوت با هم فرق دارد. سه نوع تابش نور داریم:

• مادون قرمز
• نور مرئی
• نور فرابنفش یا UV

گرمایی که از نور لامپ حس می‌کنیم، درواقع نور نامرئی مادون قرمز است. در فرایند تبدیل انرژی الکتریکی به نور، هم نور مرئی و هم نور نامرئی تولید می‌شود که نوع نامرئی آن همان گرماست.

لامپ رشد گیاه هرچه کارآمدتر باشد، نور مرئی بیشتر و گرمای کمتری تولید می‌کند. گیاه برای رشد به نور بیشتر از گرما نیاز دارد؛ زیرا اول اینکه گرمای اضافی می‌تواند گیاهان را بسوزاند و بازدهی رشد آنها را کاهش دهد. دوم اینکه گرمای بیش‌ازحد به‌معنای خروجی نور مرئی کمتر است که گیاهان برای رشدشان به آن نیاز دارند.

گرمای ناشی از لامپ‌های فلورسنت توان مصرفی کمتر و کارایی متوسطی دارند. گرمای تولیدشده آنها نسبت به ال‌ای‌دی بیشتر، اما از لامپ‌های گازی (HID) مانند سدیم فشار بالا (HPS) و متال هالید کمتر است.

لامپ‌های سدیم فشار بالا

این لامپ‌ها گرمای قابل‌توجهی تولید می‌کنند به‌طوری که اگر در گلخانه از آنها استفاده می‌کنید شاید لازم باشد با استفاده از فن‌ها یا سایر ابزارهای تهویه محیط را خنک کنید.

متال هالید سرامیکی (CMH)

اگر می‌خواهید از لامپ کم‌مصرف استفاده کنید ولی گرمای کمتری داشته باشید، متال هالید سرامیکی بهتر است. این مدل‌ها خروجی گرمای کمتری دارند؛ بااین‌حال گران‌تر از لامپ‌های همرده خودشان هستند.

لامپ رشد گیاه ال ای دی

این لامپ‌ها بیشترین راندمان را دارد. هرچه قیمت آن بالاتر و کیفیتش بهتر باشد، تولید گرمای کمتری دارد.

[related]37661[/related]

اندازه‌گیری و مقایسه BTU لامپ‌های رشد گیاه

واحد BTU نوعی معیار حرارتی است که برای اندازه‌گیری دما از آن استفاده می‌کنند. در این قسمت برای مقایسه BTU لامپ‌های مختلف جدول زیر را ببینید:

چرا این اعداد مهم هستند؟ دلیلش این است که دانستن مقدار دقیق گرمای تولیدشده در سیستم نور رشد گیاه به شما کمک می‌کند تعیین کنید به چه نوع ابزارهای کاهش حرارتی از فن گرفته تا پمپ نیاز دارید.

نکته مهم: این BTUها کلی هستند. عوامل دیگری مانند عایق، دمای محیط بیرون و ارتفاع سقف می‌توانند بر ترمودینامیک هر فضا برای رشد گیاهان تأثیر بگذارند. گاهی فقط با امتحان‌کردن می‌توانید برای کاهش گرمای ناشی از این لامپ‌ها تصمیم بگیرید.

۳. شدت نور، رنگ، مدت استفاده روزانه و طول عمر

ption id="attachment_51081" align="alignnone" width="850"] میزان روشنایی هر لامپ براساس لومن

لامپ‌های رشد گیاه دارای سه ویژگی اصلی هستند:

• شدت نور
• رنگ
• مدت استفاده روزانه/ طول عمر

شدت نور

شدت نور با سه شاخص لومن (Lumens)، لوکس (LUX) و پار (PAR) سنجیده می‌شوند. پار معیار دقیق‌تری است؛ اما بدان معنا نیست که لومن و لوکس اهمیتی ندارند.

لومن چیست و چرا مهم است؟

لومن واحد اندازه‌گیری مقدار کل نور از طیف مرئی است که از یک منبع نور در همه جهات ساطع می‌شود.

نکته مهم این است که باید وات را در همین‌جا بررسی کنیم. وات واحد اندازه‌گیری میزان استفاده از توان الکتریکی برای یک لامپ است. تولیدکنندگان معمولا وات را به‌عنوان نشانه‌ای از میزان قدرت نور در مشخصات محصول درج می‌کنند.

در لامپ‌های LED با افزایش وات، راندمان کاهش می‌یابد. بنابراین شدت نور ال ای دی با وات ارتباط غیرمستقیم دارد. دلیلش این است که هرچه وات بالاتر باشد، گرمای بیشتری تولید می‌شود؛ بنابراین کارایی لامپ کمتر خواهد بود. لومن ال ای دی به‌ازای هر وات، از هر لامپ دیگری بیشتر است.

لوکس چیست و چرا مهم است؟

لوکس میزان روشنایی در هر متر مربع است. این شاخص هم معیار مهمی است؛ زیرا میزان نوری که به تاج گیاهان می‌رسد معیار مفیدتری نسبت به لومن یا میزان نوری است که لامپ ساطع می‌کند.

بااین‌حال یادتان باشد که لوکس نور قابل‌مشاهده برای انسان را اندازه‌گیری می‌کند نه گیاه. نوری که گیاه درک می‌کند با واحد پار (PAR) اندازه‌گیری می‌شود.

[related]35285[/related]

پار چیست و چرا مهم است؟

پار یا تابش فوتون یا تشعشعات فعال فتوسنتزی، معیاری است که به شما کمک می‌کند درک کنید گیاهانتان دقیقا چه مقدار نور از لامپ دریافت می‌کنند. واحد اندازه‌گیری پار m-2s-1 میکرومول است.

برای اندازه‌گیری دقیق خروجی نور یک لامپ برای گیاه باید مشخصات آن را قبل از خرید بررسی کنید. البته اگر با اسپکترورادیومتر خودتان آنرا اندازه بگیرید دقیقتر است. این دستگاه را در تصویر زیر می‌بینید:

رنگ

ption id="attachment_51082" align="alignnone" width="850"] طول موج‌های مختلف نور برای مراحل مختلف رشد گیاه

رنگ نور را با طول موج براساس نانومتر اندازه‌گیری می‌کنند. لامپی که می‌خرید باید محدوده طول موج قرمز و آبی را مشخص کرده باشد. باید بدانید هدفتان رویش یک گیاه است یا گل‌دهی آن.

یکی از مزایای لامپ‌های LED این است که می‌توان آنها را با طول موج‌های مختلفی تنظیم کرد بدون اینکه ویژگی‌های آن تغییر کند. بنابراین یک لامپ با طول موج‌های مختلف برایتان به‌صرفه‌تر خواهد بود.

این محدوده فول اسپکتروم نامیده می‌شود و البته برخی جاها آن را از ۳۸۰ تا ۷۴۰ نانومتر در نظر می‌گیرند. حتما به طول موج دقت کنید؛ زیرا این‌طور نیست که هر نور قرمز یا آبی با هر طول موجی بر رشد یا گل‌دهی گیاه تأثیرگذار باشد.

مدت استفاده روزانه و طول عمر لامپ

آخرین ویژگی مهم در این قسمت، مدت استفاده روزانه و طول عمر لامپ است. مدت استفاده روزانه به‌معنای مدت‌زمانی است که در یک روز لامپ را روشن نگه می‌دارید.

ممکن است شما در ساعت‌های مشخصی از روز نور طبیعی در اختیار داشته باشید و لازم نباشد چراغ روشن بماند. درباره طول عمر لامپ هم برخی از آنها بیشتر از ۱۰ سال عمر مفید دارند و البته نحوه استفاده شما از آن هم بسیار مهم است. برای مثال، تایمر که بتواند لامپ را فقط در ساعات مشخصی روشن نگه دارد عمر آن را افزایش می‌دهد.

۴. قیمت لامپ رشد گیاه

محدوده قیمت لامپ رشد گیاه بسیار گسترده است و تقریبا با هر بودجه‌ای می‌توانید این لامپ‌ها را تهیه کنید. بااین‌حال از نظر قیمتی می‌توان این لامپ‌ها را به این شکل از ارزان‌ترین به گران‌ترین دسته‌بندی کرد:

• لامپ‌های فلورسنت مدل CFL
• فلورسنت‌های مدل T12، T8 و T5
• ال ای دی‌ها و سدیم فشار بالا در اندازه‌های کوچک
• سدیم فشار بالا در اندازه‌های بزرگ و متال‌هالیدها

لامپ‌های گران‌تر سرمایه‌گذاری ارزشمندتری نسبت به سایر لامپ‌ها هستند. گران‌ترین لامپ‌ها برای گلخانه‌های بزرگ مناسب‌اند.

۵. لوازم جانبی لامپ رشد گیاه

اگر از کیت لامپ رشد گیاه استفاده کنید، یک‌سری لوازم جانبی را هم در اختیارتان قرار می‌دهند. کیت لامپ رشد گیاه معمولا این لوازم را شامل می‌شود:

• لامپ
• بالاست (Ballast)
• فن/ فیلتر
• چادر
• کانال‌ها و گیره‌ها

بالاست برای تنظیم منبع تغذیه برای لامپ ضروری است. خود کیت‌ها بالاست دارند ولی اگر فقط لامپ می‌خرید، باید بالاست را جداگانه بخرید.

چادر معمولا برای گلخانه‌هاست و در کیت‌های گران‌تر آن را هم لحاظ می‌کنند. این چادرها محیط رشد کنترل‌شده‌تری برای گیاه فراهم می‌کنند.

کانال و گیره اجزایی هستند که برای اطمینان از اینکه چادرها به‌درستی محکم شده‌اند و ایجاد سیم‌کشی ایمن و سازمان‌یافته به کارتان می‌آیند.

فن‌ها و فیلترها اجزایی هستند که به اطمینان از جریان هوا، کیفیت هوا و دمای مناسب در چادر یا اتاق رشد کمک می‌کنند. این مورد هم بیشتر برای گلخانه‌ها کارایی دارد.

۶. مقیاس‌پذیری

بررسی این عامل به شما کمک می‌کند ببینید دقیقا کدام لامپ را باید باتوجه‌به نیازتان بخرید. میزان مقیاس‌پذیری لامپ‌ها از کم به زیاد به ترتیب زیر است:

• فلورسنت
• لامپ‌های گازی (HID)
• ال‌ای‌دی‌ها

مزایا و معایب لامپ رشد گیاه فلورسنت

مزایا

• ارزان‌تر است؛
• در بسیاری از فروشگاه‌ها پیدا می‌شود؛
• برای تعداد محدودی از گیاهان مناسب است؛
• با یک‌سری لوازم جانبی ساده کار می‌کند؛
• در دمای رنگ‌های مختلفی موجود است.

معایب

• خروجی نور آن در مقایسه با سایر لامپ‌ها کم است؛
• نیاز دارد کاملا به گیاه نزدیک باشد؛
• لازم است از تعداد بیشتر از یکی استفاده کنید؛
• برای گیاهانی در حجم و اندازه بالا مناسب نیست؛
• برای مصارف حرفه‌ای و متوسط کافی نیست.

مزایا و معایب لامپ گازی

این مورد در مقیاس تجاری بهترین است؛ هرچند با پیشرفت سریع فناوری ال‌ای‌دی، از آن عقب می‌ماند.

مزایا

• هزینه کمتری نسبت به سایر لامپ‌های باکیفیت دارد؛
• نتایج عالی با آن خواهید گرفت؛
• راه‌اندازی و کار با آن آسان است.

معایب

• گرمای زیادی تولید می‌کند که به تهویه نیاز دارد؛
• طول عمر آن محدود است؛
• به سوکت‌های معمولی متصل نمی‌شود؛
• به هود و بالاست مخصوص نیاز دارد؛
• می‌تواند به‌شکل قابل‌توجهی قبض برق را افزایش دهد.

مزایا و معایب لامپ‌های ال‌ای‌دی

این لامپ از فناوری ال‌ای‌دی استفاده می‌کند که در دهه‌های گذشته جزو بهترین گزینه‌ها بوده است. مزایای مقیاس‌پذیری آن نسبت به هر دو لامپ قبلی بیشتر است.

مزایا

• باصرفه‌ترین از نظر مصرف برق است؛
• گرمای بسیار کمی تولید می‌کند؛
• به پریزهای استاندارد متصل می‌شود؛
• عمری طولانی دارد.

معایب

• قیمت و هزینه‌های اولیه آن بالاست ولی در طولانی‌مدت به‌شکل چشمگیری مقرون‌به‌صرفه خواهد بود.

بنابراین در هر مقیاسی، ال‌ای‌دی برای گیاهان بهترین است.

۷. ایمنی لامپ رشد گیاه

ption id="attachment_51084" align="alignnone" width="850"] احتمال شکستن چراغ‌هایLED بسیار کم است و ایمن‌تر از انواع دیگر لامپ هستند.

درباره ایمنی این لامپ‌ها باید به دو عامل توجه کنید:

• شکنندگی حباب لامپ
• موادی که در آن استفاده شده است

از هر دو نظر لامپ‌های ال‌ای‌دی بیشترین مزیت را دارند.

خطر شکستن

برای پرورش گیاه در خانه که حیوانات خانگی و کودکان در آن محل رفت‌وآمد می‌کنند، به‌دلیل اندازه کوچک دیودها و نحوه قرارگیری آنها در لامپ، احتمال شکستن لامپ‌های ال‌ای‌دی در اثر کوبیدگی یا تکان‌خوردن، از همه کمتر است.

لامپ رشد گیاه فلورسنت و سدیم فشار بالا بسیار شکننده است و اگر با یک نیروی خیلی معمولی هم ضربه بخورد، می‌شکند یا منفجر می‌شود.

برخی افراد تصور می‌کنند صرفا تولید گرما باعث آتش‌سوزی لامپ رشد گیاه می‌شود. این نادرست است؛ زیرا در بسیاری از مواقع، تجهیزات الکتریکی نامناسب باعث آتش‌سوزی می‌شوند.

تجهیزات روشنایی بزرگ معمولا به خروجی‌های ۲۲۰ ولتی نیاز دارند. بارگذاری بیش از حد روی پریز برق و مدت‌زمان طولانی کارکشیدن از آن می‌تواند خطرناک باشد.

خطر کپک

وقتی لامپ‌های رشد گیاه به‌شکل چرخه‌ای خاموش و روشن می‌شوند، سطح رطوبت در فضای رشد گیاه تغییر می‌کند.

چراغ روشن رطوبت را کم و چراغ خاموش رطوبت را متراکم می‌کند. این تغییر مداوم سطح رطوبت می‌تواند خطر رشد کپک در محیط را افزایش دهد که برای انسان مضر است.

خطر جیوه

به استثنای لامپ‌های ال‌ای‌دی، بیشتر لامپ‌ها مقدار قابل‌توجهی جیوه دارند. مشکل اصلی این است که اگر این چراغ‌ها بشکنند می‌توانند برای سلامتی خطرناک باشند. استنشاق جیوه می‌تواند باعث آسیب مغزی شود.

به‌طورکلی لامپ‌های ال‌ای‌دی هرچند گران‌تر باشند، ایمنی بالاتری خواهند داشت.

۸. هدفتان از خرید لامپ

هنگام خرید باید هدفتان را حتما مشخص کنید.

• گلخانه تجاری دارید؟ لامپ‌های ال‌ای‌دی یا HID بهترین هستند.
• فقط برای سرگرمی می‌خواهید گلخانه کوچکی درست کنید؟ فلورسنت‌ها یا برخی از انواع لامپ‌های ال‌ای‌دی برایتان بهتر خواهند بود.
• دوست دارید بازدهی بهینه‌تری داشته باشید؟ لامپ‌های ال‌ای‌دی یا HID بهترین هستند.
• بودجه محدودی دارید؟ فلورسنت‌ها را انتخاب کنید.

تأثیر لامپ رشد گیاه

بیشتر گیاهان به ۱۲ تا ۱۶ و برخی تا ۱۸ ساعت نور در روز نیاز دارند. اگر حداقل ۶ ساعت نور مستقیم خورشید به گلخانه یا گیاهان خانگی شما نمی‌رسد و در مجموع ۱۲ تا ۱۸ ساعت نور به گیاه نمی‌رسد، می‌توانید از لامپ‌های رشد گیاه استفاده کنید و تأثیر آن را بر گیاهانتان ببینید.

فراموش نکنید که در گلخانه باید نور بین ۲۰ تا ۴۰ وات در هر فوت مربع باشد و باید به‌شکل مساوی بین برگ‌ها توزیع شود تا بیشترین تأثیر را روی گیاه داشته باشد.

برخی از گیاهان در نور ۲۴ ساعته عملکرد فوق‌العاده‌ای دارند و سریع‌تر از معمول رشد می‌کنند و شکوفا می‌شوند؛ اما برخی دیگر از ممکن است رشدشان متوقف شود یا در مورد گیاهان آپارتمانی گلدار گل ندهند. این بستگی به گیاه دارد و باید درباره آنها اطلاعات کسب کنید.

به‌عنوان یک قانون کلی، گیاهان زمستانی که برای شکوفه‌دادن به تاریکی نیاز دارند معمولا نباید ۲۴ ساعت در معرض نور بمانند. گیاهان چندساله مانند کاکتوس‌ها و ساکولنت‌ها در نور ۲۴ ساعته به‌خوبی رشد می‌کنند.

جدیدترین لامپ‌های رشد گیاه را ببینید

نحوه استفاده از لامپ رشد گیاه

لامپ را باتوجه‌به نکاتی که گفتیم درست و هوشمندانه انتخاب کنید. چراغ‌ها را بسته به نوع آنها در فاصله مناسبی از گیاهان قرار دهید. اگر با زنجیر آنها را نصب می‌کنید، زنجیرها باید قابل‌تنظیم باشند تا با رشد گیاهان بتوانید آنها را جابه‌جا کنید.

تجهیزات مخصوص لامپ رشد گیاه را بسته به نوع آن تهیه کنید. اگر نصب و راه‌اندازی آن را بلد نیستید از برقکار کمک بگیرید. البته لامپ معمولی حبابی که برای چند گلدان مناسب است، معمولا فقط به پریز و سرپیچ نیاز دارد.

برای تنظیم زمانی که گیاه باید در نور بماند از تایمر استفاده کنید. طول روزی را که گیاهان به آن عادت دارند بر همان اساس تنظیم کنید. برای برخی از گیاهان به‌خصوص ریحان، این مدت‌زمان بسیار مهم است.

نکات مهم استفاده از لامپ رشد گیاه

• ارتفاع چراغ‌ها را درست تنظیم کنید. اگر گیاهتان می‌سوزد احتمالا فاصله آن به لامپ نزدیک است. حتما لزومی ندارد به فاصله توصیه‌شده روی برچسب لامپ پایبند باشید.
• برخی از افرادی که محدودیت فضا دارند به‌جای افزایش ارتفاع لامپ از پارچه سایبان استفاده کرده‌اند، این کار ممکن است خطر آتش‌سوزی را افزایش دهد.
• لامپ‌های بی‌کیفیت فقط گیاهانتان را با مشکل مواجه می‌کنند. بهتر است کیفیت را فدای هزینه نکنید.
• اگر لامپ HID داشتید و می‌خواهید از LED استفاده کنید، بیش از حد گیاه را آبیاری نکنید؛ می‌سوزد.
• روی بسته‌بندی لامپ‌های فلورسنت معمولا مشخصات پیشرفته مانند دمای رنگ را درج نمی‌کنند. بیشتر آنها را در دسته‌بندی درخشان و گرم، سفید ملایم، سفید روشن، نور روز و سفید خنک قرار می‌دهند.
• هنگام خرید تجهیزات و بالاست، بازتابنده یا رفلکتور را فراموش نکنید. برای مثال لامپ فلورسنت نور را در همه جهات با شدت یکسان ساطع می‌کند. بدون بازتابنده نیمی از نور به برخی از جاها نمی‌تابد.

در آخر

بسیار خوب، امیدوارم تمام نکات مفید در هنگام انتخاب و خرید لامپ رشد گیاه را پوشش داده باشیم. لامپ‌ها انواع مختلفی دارند؛ اما اگر توجه به تمام نکات گفته‌شده برایتان دشوار است، ال‌ای‌دی برای هر محیطی چه منزل و چه گلخانه راحت‌ترین انتخاب است. لامپ رشد گیاه فلورسنت ارزان‌تر و برای منزل بهتر است، ال‌ای‌دی‌ها در اندازه‌های مختلف برای منزل و گلخانه و هالیدها برای کاربردهای تجاری و گلخانه‌ها مناسب‌ترند. با انتخاب لامپ مناسب می‌توانید بهترین گیاه را از نظر طعم، بافت، گل و نظایر آن پرورش دهید. تاکنون از لامپ رشد گیاه استفاده کرده‌اید؟ چه مشکلاتی برای کار با آن داشتید؟ آیا توانست میزان رشدی را که انتظار داشتید برآورده کند؟ [see_also]36429[/see_also]